[…] Nic nie jest ważniejsze od wykształcenia umiejętności dobrego przemyślenia złożonych kwestii i pytań. Ta publikacja został opracowana właśnie po to, by ci w tym pomóc, wesprzeć cię w rozwijaniu krytycznego i kreatywnego myślenia. Siła takiego myślenia może zmienić sposób w jaki spostrzegasz siebie, jak rozumiesz innych i jak doświadczasz otaczającego cię świata. I może pomóc ci dokonać podobnej zmiany w życiu twoich uczniów.

fragment książki

Autor książki, Robert DiYanni, profesor nauk humanistycznych na New York University, wierzy, że rozwijanie umiejętności myślenia krytycznego wraz z rozwijaniem myślenia kreatywnego poprawi jakość Twojego życia, zwiększy Twoją pewność siebie i podniesie poziom osiągnięć.

Jednym z celów, które stawia DiYanni przed czytelnikiem jest to, by lektura jego książki wzmocniła nasze istniejące już nawyki umysłowe i pomogła w zmodyfikowaniu lub wyeliminowaniu tych niewłaściwych. Jako kluczowe nawyki rekomenduje: stosowanie wcześniejszej wiedzy do nowych sytuacji, pozostawanie otwartym na nieustającą naukę, zadawanie pytań i identyfikowanie problemów, podejmowanie intelektualnego ryzyka, rozwijanie i podtrzymywanie intelektualnej ciekawości oraz myślenie w sposób niezależny i współzależny. Stosując nieprzerwanie te nawyki wykształcimy coś, co określone jest przez niego jako ”intelektualny charakter”.  

Wartością książki jest to, że autor przystępnie przekazuje teorię i przegląd najnowszych badań, cytuje wielu ekspertów i rzetelne naukowe źródła, a także zastosowanie teorii w praktyce. Podaje wiele intrygujących przykładów z bogatej literatury przedmiotu, prezentuje ciekawe case’y, proponuje konkretne rozwiązania i zalecenia. Warto też spojrzeć na przykładowe tytuły rozdziałów, by nabrać chęci na poznanie odpowiedzi na te pytania: np. „skąd wiesz to co wiesz?”, „dlaczego błędy myślenia się utrzymują?”, „skąd czerpać pomysły?”, „czym jest kreatywne walnięcie?”, „co to jest myślenie etyczne i jak podejmować etyczne i lepsze decyzje”?

W rozdziale „Przemiana w krytycznego i kreatywnego myśliciela” znajdziemy praktyczne wskazówki i odpowiedź na pytanie, co musimy konkretnie robić, by rozwijać właściwości intelektualne takie: jak uczciwość i pokora intelektualna, wytrwałość i odwaga intelektualna, autonomia i empatia intelektualna. Zainspirował mnie szczególnie fragment o sile metafor: „Metafory dają możliwość zmiany świata, zmieniając nasze odczucia na jego temat. Nasze odczucia zmieniane są przez to, co Kenneth Burke nazwał ”perspektywą sprzeczności” – zestawienie dwóch rzeczy normalnie ze sobą niezwiązanych i połączenie ich w nową, zaskakującą jakość. Im śmielsze i bardziej zuchwałe będą owe zestawienia, tym metafora nas silniej zaskoczy i tym lepiej ją zapamiętamy”.

Czy też to, co DiYanni pisze o wglądzie, definiując go jako „skok wyobraźni w inny sposób rozumienia otaczających nas zależności”.

W innym miejscu znajdziemy tekst o poważnym myśleniu w lekki sposób, czyli, o tym, że najlepszą rzeczą, która nam się może przydarzyć jako osobom myślącym, jest „walnięcie w łeb”, że potrzebujemy takiego łomotu, ponieważ nasze umysły grzęzną w różnych koleinach. Dobre „walnięcie” może pchnąć nasze myślenie na nowe ścieżki i pokonać mentalne blokady kreatywnego myślenia. Możemy przeczytać o tych blokadach i strategiach ich pokonywania, i dowiedzieć się np. jak Japończyk Kobayashi pobił rekord w jedzeniu „hot dogów”, zjadając ich dwukrotnie więcej niż ktokolwiek dotąd, dzięki wykorzystaniu  „kreatywnego walnięcia”.

Książkę mogę polecić z pełnym przekonaniem jako praktyczną pomoc w  samorozwoju, jak i jako bardzo ciekawy materiał edukacyjny dla trenerów, coachów, psychologów.

Nina Sobczak-Matysiak
Psycholog, terapeuta, trener, tel. 601 584 818

Robert DiYanni [2016], Pomyśl zanim pomyślisz. Myślenie krytyczne i kreatywne. Warszawa: PWN.