Twoja motywacja jest w tobie i jedynie ty masz do niej dostęp. Ani sprytnie sformułowane pytania, ani wyrafinowana ankieta nie są w stanie wydobyć tego, co ostatecznie cię zainspiruje. Tylko jedna osoba wie, jak rozpalić tę wewnętrzną iskrę – a tą osobą jesteś ty.
W ostatecznym rozrachunku […] cały proces jest skuteczny dlatego, że nie mamy nad nim kontroli. Każdy jest odpowiedzialny za własną zmianę i każdy zmienia się na swój sposób. Czasami nasza nieumiejętność dokonania zmiany to prawdziwa porażka, ale innym razem to najważniejszy punkt zwrotny na naszej drodze do końcowego sukcesu.
fragment książki
Menadżerowie, trenerzy, psychologowie, pracownicy służby zdrowia, czy nauczyciele mierzą się na co dzień z zadaniem zmiany nastawienia i wzrostu zaangażowania u osób, z którymi pracują. Próby zmotywowania nierzadko kończą się kontestacją i gorączkowym poszukiwaniem kolejnych rozwiązań, które wprowadzane są z różnym powodzeniem. Jako rodzice czy partnerzy, chcąc przekonać do czegoś naszych najbliższych, często trafiamy na mur niezrozumienia, przez co wydaje nam się, że nic już nie zadziała. Bywa też, że sami zastanawiamy się, jak poradzić sobie z prokrastynacją, frustracją związaną z niespełnionymi postanowieniami noworocznymi, niekończącymi się próbami rzucenia palenia czy przejścia na dietę. Czy można temu zaradzić? Okazuje się, że mamy w sobie więcej motywacji, niż z pozoru nam się wydaje, a książka „Motywacja. Metoda sześciu kroków” Michaela Pantalona może być ciekawym odkryciem, dla osób próbujących rozpalić w innych lub w sobie iskrę do działania.
Opracowana przez autora metoda zwana motywacją błyskawiczną to 3 etapy, które w zależności od sytuacji i gotowości do zmiany mogą być dodatkowo modyfikowane. Składają się na nie przygotowanie do całego procesu, czyli wzmocnienie autonomii osoby motywowanej, 6 pytań, które mają pozwolić na dotarcie do własnych powodów zmiany i na końcu sporządzenie planu działania, pomocnego we wprowadzeniu planów w życie.
Na pewno każdy z nas miał okazję doświadczyć lub zaobserwować u innych to, że zmiana powoduje naturalny opór. Jest ona wytrąceniem z równowagi, często porzuceniem tego, co znamy, umiemy i do czego jesteśmy przyzwyczajeni. Skuteczną metodą radzenia sobie z takimi odczuciami i wywierania wpływu na drugą osobę jest wzmocnienie jej autonomii i pomocy w znalezieniu jej własnych powodów podjęcia działań. M. Pantalon na podstawie wieloletnich badań oraz obserwacji w pracy psychologa potwierdza, że żadne z zewnętrznych czynników nie jest w stanie przebić motywacji wewnętrznej, a pozwolenie drugiej stronie na przekonanie samej siebie do zmierzenia się ze zmianą, zwiększa szansę na powodzenie całego procesu. Dużą rolę odgrywa tu reaktancja psychologiczna, która zakłada, że ludzie reagują oporem na odebranie im swobody działania lub możliwości. Nakazy i zakazy najczęściej powodują reakcję zupełnie odwrotną od zamierzonej, pojawia się niechęć wobec źródła przeszkód i pragnienie działania na przekór oczekiwaniom. A jeśli osoba motywująca dodatkowo skupia się wyłącznie na oporze osoby motywowanej, powoduje, że ten jeszcze bardziej się zwiększa. Pytania „dlaczego nie chcesz?”, „dlaczego tak trudno jest Ci zacząć” skupiają się na dodatkowej analizie powodów zniechęcenia. Zamiast tego warto bazować na wzmocnieniu autonomii i koncentracji na pozytywach. To przesunięcie uwagi z przeciwności na korzyści ze zmiany i odpowiedzi na pytanie „dlaczego chcę i jaki będę mieć z tego zysk”. Kluczowym jest więc dotarcie do pobudek wewnętrznych, rozważań o wprowadzeniu zmiany w życie. Ważne jest skupienie się w pierwszej kolejności na „dlaczego”. Dopiero później będzie nam prościej przejść do „jak”.
W jaki sposób odnaleźć w sobie tę inspirację? Fundamentem motywacji błyskawicznej jest 6 pytań, które możemy zadać drugiej osobie lub samemu sobie:
- Dlaczego mógłbyś dokonać zmiany?
- W jakim stopniu w skali od 1 do 10 jesteś na zmianę gotowy?
- Dlaczego nie wybrałeś mniejszej liczby?
- Wyobraź sobie, że nastąpiła zmiana – jakie byłyby jej pozytywne skutki?
- Dlaczego te skutki są dla ciebie ważne?
- Jaki jest następny krok, jeśli takowy istnieje?
Z pozoru proste, wymagają one głębszej analizy powodów zmiany i sięgnięcia do osobistych przesłanek do podjęcia działań. Według autora te pytania z powodzeniem można stosować zarówno na etapie gotowości do zmiany, jak i wobec osób jej niechętnych. Dla mnie są one przykładem podejścia coachingowego, opartego na zaufaniu i autonomii w samodzielnym szukaniu rozwiązań.
Zwieńczeniem procesu jest sporządzenie planu działania, deklaracji, która pomoże nam osiągnięciu tego, co zaplanowaliśmy. Wyznaczane cele powinny być realne, najlepiej z zastosowaniem metody małych kroków, z racji tego, że zazwyczaj nie lubimy podejmować się zadań, które są trudne. Obserwujmy też co się zdarzyło. M. Pantalon podkreśla, że ludzie zmieniają się na swój sposób i jeśli nie będziemy wystarczająco uważni, możemy to przeoczyć. Autor trafnie to podsumowuje: „Choć eksperci od motywacji od lat próbują stworzyć ankietę, dzięki której można byłoby przewidzieć efektywność działania, nikomu się to jeszcze nie udało. Dlaczego? Ponieważ motywacja to sprawa absolutnie indywidualna”.
W książce poczytacie o praktycznych przykładach zastosowania motywacji błyskawicznej, możliwości modyfikacji etapów, różnego podejścia w zależności od gotowości czy świadomości potrzeby zmiany. Ja znalazłam w niej inspiracje do zastosowania zarówno w sytuacjach zawodowych, jak i relacjach osobistych. Polecam – ta lektura nie będzie czasem straconym.
Joanna Duda
Motywacja. Metoda sześciu kroków