Podręcznik dla terapeuty i poradnik dla pacjenta Poskromić ADHD dotyczą leczenia osób dorosłych z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej i zaburzeniami uwagi, znanym jako ADHD (attention deficit/hyperactivity disorder). Zaburzenie to dotyka od około 1% do 5% osób powyżej osiemnastego roku życia, a jego objawy osiowe, czyli nadpobudliwość, nadmierna impulsywność i problemy z koncentracją mogą zakłócać życie dorosłego równo mocno jak życie dziecka. Przedstawiony program terapeutyczny został opracowany i przetestowany w ramach Programu Terapii Poznawczo-Behawioralnej na oddziale psychiatrycznym Massachusetts General Hospital (Harvard Medical School). Autorzy korzystali ze wskazówek psychiatrów prowadzących w tym szpitalu program dla osób dorosłych z ADHD. Opisana w podręczniku terapia zalecana jest przede wszystkim osobom dorosłym, u których zdiagnozowano ADHD i które są już leczone farmakologicznie.

Autorzy polecają książkę w szczególności terapeutom, którzy znają się na psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Stosowany model terapeutyczny polega na tym, że podczas sesji obowiązuje z góry ustalony program, terapia składa się z modułów, wymagane jest odrabianie zadań domowych, które są równie ważne jak to, co klient/pacjent robi w trakcie sesji (a może nawet ważniejsze). Jednak opisane metody i techniki w moim odczuciu mogą być z sukcesem stosowane jako wzbogacenie pracy każdego specjalisty, niezależnie od preferowanego nurtu terapeutycznego. Dodatkowym plusem są zawarte w podręczniku gotowe formularze (np. „Skala nasilenia objawów ADHD”) oraz opisy przypadków.

Ciekawym rozwiązaniem jest podział na dwie książki – jedna dla terapeuty, druga dla klienta/pacjenta. Autorzy tłumaczą, że ich celem było, aby osoby cierpiące na ADHD mogły otrzymywać informację dwoma różnymi sposobami: w formie ustnej od terapeuty i w formie pisemnej z poradnika – dostarczanie treści różnymi kanałami komunikacji ułatwia ich odbiór tym, którzy mają krótki czas koncentracji. Żaden z czytelników nie powinien raczej mieć trudności ze zrozumieniem treści poradnika, użyty w nim język jest przystępny i jasny.

Proponowana terapia składa się z trzech głównych modułów: 1. psychoedukacja, organizacja i planowanie, 2. osłabiane skłonności do rozpraszania się, 3. myślenie adaptacyjne (restrukturyzacja poznawcza). Opisany został również dodatkowy, czwarty moduł poświęcony skłonności do prokrastynacji (odkładania spraw na później). W trakcie pracy klient/pacjent może nabyć wiele praktycznych technik, m.in.: korzystanie z kalendarza i listy zadań do wykonania, skuteczne rozwiązywanie problemów, wdrażanie systemu segregacji listów i dokumentów, umiejętność wydłużania czasu skupiania uwagi, korzystanie z alarmu, wprowadzanie systemu przypomnień o rozpraszaniu, umiejętność pozytywnego autocoachingu, identyfikowanie i kwestionowanie negatywnych myśli, racjonalna ocena sytuacji. Opisywana w podręczniku terapia polega więc na aktywnym uczeniu się nowych umiejętności, ma charakter dyrektywny i bazuje na wielokrotnym powtarzaniu nabytych umiejętności przez klienta/pacjenta.

Struktura każdej kolejnej sesji jest powtarzalna. Na spotkaniach realizowane są następujące elementy: ustalenie tematu i planu spotkania, monitorowanie postępów oraz sprawdzenie zadań domowych z poprzedniego tygodnia. Jedna z pierwszych sesji dotyczy wsparcia ze strony członka rodziny i może być realizowana z jego udziałem.

Dla autorów niezwykle istotna jest świadoma praca wykonywana przez klienta/pacjenta nie tylko w trakcie terapii, ale również po jej zakończeniu. Podkreślają, że aby skutecznie zapobiegać nawrotom klient musi regularnie ćwiczyć wszystkie strategie i umiejętności, wypróbowane w ramach terapii po to, aby stały się one automatyczne. Innymi słowy, po zakończeniu pracy z psychologiem, klient rozpoczyna własny program terapeutyczny.

Steven A. Safren, Susan Sprich, Carol A. Perlman, Michael W. Otto, Poskromić ADHD. Poznawczo-behawioralna terapia dorosłych. Podręcznik terapeuty i poradnik pacjenta, Wyd. GWP, Sopot 2015

Książkę dla terapeuty znajdziesz tutaj.
Książkę dla klienta znajdziesz tutaj.

Autorką recenzji jest Wiktoria Jaciubek – psycholog rodzinny i dziecięcy, autorka wielu inspeeriowych recenzji. Znajdziecie je tutaj.

Jeśli interesują Was podręczniki psychoterapii, zajrzyjcie też tutaj.