Nie możemy zmienić kart, jakie dostaliśmy, możemy tylko dobrze rozegrać rozdanie.
„Ostatni wykład”, Randy Pausch
I w mojej pracy, i poza nią spotykam wielu odważnych ludzi, którzy, mimo cierpienia, wybierają pozostanie blisko swoich wartości. Na przestrzeni ostatnich lat przeczytałam też kilka książek, których bohaterowie, będący często również autorami tych książek, znaleźli się w takich okolicznościach życiowych (śmiertelna choroba, przesiedlenie), które postawiły przed nimi pytania o ich wartości i skonfrontowały z tym, że życie zgodne z tymi wartościami będzie wymagało ogromnego wysiłku. I ci bohaterowie nie uciekli – ani od pytań o wartości, ani od życia zgodnego z wartościami, mimo wielu przeciwności, cierpienia, rozpaczy. Takie historie zawsze mnie zdumiewają, inspirują, skłaniają też do zatrzymania i refleksji nad moimi wartościami. Może i Wy zechcecie poznać te historie?
„Jeszcze jeden oddech” Paula Kalanithiego, „Ostatni wykład” Randy’ego Pauscha, „Jasna godzina” Niny Riggs – to książki, które stanowią zapis życia i zmagań młodych ludzi cierpiących na choroby nowotworowe. Autorzy tworzyli te książki wiedząc, że chorują i wkrótce umrą. Pisali, by realizować różne wartości – bycie rodzicem (poprzez swoje książki chcieli dać się poznać swoim dzieciom i przekazać im to, co ważne, wiedzieli bowiem, że osierocą je, gdy będą jeszcze bardzo małe), pasję pisarską, wspieranie innych chorych i ich rodzin (poprzez pokazywanie swojego radzenia sobie), profesjonalizm (poprzez przekazanie innym tego, co czyniło ich pracę bardziej użyteczną). Do tych wartości zbliżali się nie tylko poprzez pisanie, ale przede wszystkim poprzez to, jakie decyzje odnośnie własnych działań podejmowali codziennie. Na przykład Nina Riggs pisze w swojej książce, że w czasie choroby robiła wszystko, by być dobrą mamą dla swoich dzieci – spędzała z nimi czas, jeździła na wakacje, ale też uczyła ścielenia łóżka, odrabiała z nimi lekcje, rozmawiała o tym, do kogo mogą się zwracać o wsparcie, kiedy jej już nie będzie. A to wszystko w asyście chronicznego bólu kręgosłupa (niszczonego przez guzy nowotworowe) i cierpienia wynikającego ze świadomości, że nie będzie świadkiem dorastania swoich dzieci i nigdy nie zobaczy ich jako dorosłych ludzi. Paul Kalanithi pracował tak długo, jak tylko mógł, w swoim zawodzie neurochirurga. Jak najdłużej chciał służyć pacjentom swoimi umiejętnościami zdobytymi w ciągu kilku lat trudnej specjalizacji. Robił to mimo zmęczenia i bólu fizycznego wynikającego z postępów choroby. Poza tym pisał swoją książkę. Wiedział, że pasję pisarską zrealizuje teraz, albo nigdy. A Randy Pausch? Najlepiej posłuchać jego samego.
„Kwiaty polskie na wygnaniu” to książka stworzona przez człowieka, dla którego wartością było ocalenie od zapomnienia historii ludzi wysiedlanych w czasie wojny do Związku Radzieckiego. Sam był jednym z nich. W książce opisuje losy kilku osób oraz ich walkę o to, by w tragicznych okolicznościach żyć zgodnie z wartościami, za które uznawali relacje z ludźmi, wzajemne wsparcie, pamięć o miejscu swojego pochodzenia, dostrzeganie piękna (w ludziach, w przyrodzie).
Zbiorem poruszających historii ludzi, którzy żyli zgodnie z wartościami mimo traum, których doznali i mimo towarzyszącego im bólu fizycznego i psychologicznego, jest także książka „Niezniszczalni. Rozwój po traumie” Michaeli Haas tutaj mój artykuł napisany w oparciu o lekturę tej książki).
A Ty? Czemu nadajesz w swoim życiu wartość? I jak tę wartość realizujesz? Jakie kroki podejmujesz na co dzień, by o tę wartość dbać? Jakie najmniejsze działanie możesz podjąć dziś, by się do tej wartości zbliżyć?
Kończąc ten artykuł przypominam sobie, po co to robię, po co piszę, o jaką moją własną wartość dbam w ten sposób. I cieszę się, że to robię. Mimo że samo pisanie stanowi dla mnie ogromne wyzwanie.
Życzę Wam i sobie odwagi i sił do życia w zgodzie z własnymi wartościami pomimo obecności strachu, cierpienia czy jakichkolwiek innych przeciwności. Bo, jak czytam w „Jak umierają ptaki” Tomasza Teodorczyka, „(…)im bliżej jesteśmy swojej ścieżki serca, swojej wewnętrznej drogi, tym bardziej energia i poczucie prawdziwego spełnienia wzrasta, nawet jeżeli droga ta jawi się jako trudna”.
Katarzyna Rawska
Literatura:
„Człowiek w poszukiwaniu sensu” V. Frankl
„Jak umierają ptaki” Tomasz Teodorczyk
„Zrozumieć ACT” Russ Harris
„Postmodernistyczne inspiracje w psychoterapii” Szymon Chrząstowski, Bogdan de Barbaro
„Kwiaty polskie a wygnaniu” Wiesław Adamczyk
„Jasna godzina. Dziennik życia i umierania” Nina Riggs
„Ostatni wykład” Randy Pausch
„Jeszcze jeden oddech” Paul Kalanithi