Mamy więc do czynienia z jednostką motywowaną przez pragnienie dominacji i oszukiwania, prowadzoną przez dysfunkcjonalny mózg oraz niebędącą w stanie zrozumieć w pełni znaczeń abstrakcyjnych słów – jak wiec się dziwić, że o psychopacie mówi się, iż potrafi „zwerbować racjonalnie to, co jest całkowicie irracjonalne i absurdalne”?
fragment książki
Sandra L. Brown pracuje od lat w instytucie zajmującym się pomocą osobom, które doświadczyły takich przeżyć jak związek z psychopatą, socjopatą, osobą z zaburzeniami borderline oraz z osobą z narcystycznym i antyspołecznym zaburzeniem osobowości. Bada osobowości obojga, tworzy narzędzia badawcze i wielopłaszczyznową ofertę pomocy dla osób doświadczających takich związków. Omawiana przeze mnie książka pomaga zrozumieć mechanizmy funkcjonowania związku dwojga ludzi, w którym u jednej z nich zdiagnozowano zaburzenie. Autorka w swojej publikacji koncentruje się na kobietach, które stają się ofiarami mężczyzn, ale jak podkreśla, istnieje również sytuacja odwrotna.
„Zakochane w psychopatach” wydawnictwa Helion, to też jedna z nielicznych pozycji, która skupia się na ofiarach jednostek ze zdiagnozowaną psychopatią, a nie tylko na samych oprawcach. Omawia krok po kroku, jak skonstruowana jest psychika osoby, która decyduje się na związek z psychopatą. Zaskoczyło mnie, że są to najczęściej osoby o bardzo silnej konstrukcji psychicznej! Autorka na podstawie wielu badań wyłoniła cechy temperamentu kobiet, które przyciągają taki typ mężczyzny i do tych cech należą: ekstrawersja i poszukiwanie ekscytacji, zaangażowanie w związek i pozytywna towarzyskość, sentymentalność, przywiązanie, pragnienie rywalizacji, troska o dobrą opinię u innych ludzi oraz unikanie szkody. Zresztą wygląda na to, że nic nie dzieje się przypadkowo. Tylko taka osoba może stać się atrakcyjna w oczach psychopaty, bądź osoby o cechach psychopatycznych. Ciekawy jest też sam moment poznania wyżej opisywanych osób. Mężczyzna ten jest fascynujący dla otoczenia, jego czarujący sposób bycia, umiejętność wypowiadania się na wiele tematów, bardzo dominujący charakter łatwo uwodzi wybrankę. Nikt nie rozpoznaje, że można ich spotkać wszędzie. Kobieta może czuć się jak w transie na początku znajomości, ponieważ psychopata ma określone strategie, by ją zdobyć. Zasypuje komplementami, obdarza bardzo dużą atencją, szybko się otwiera przed nią, czym wzbudza w niej przekonanie o byciu szczerym. Jest bardzo uczynny i stwarza pozory bycia „bratnią duszą”. Manipuluje, udając pełne zrozumienie dla niej. Jest tak intensywny, że szybko izoluje swoją „zdobycz” od znajomych, rodziny, od jej dotychczasowego życia, robiąc wszystko, by czuła, że to on jest jej życiem. Natomiast ona często, jako znudzona monotonią codzienności, staje się podatna na znajomość z mężczyzną, który wydaje się tak ciekawy i ekscentryczny. Oboje zresztą nie tolerują nudy. Jego dominacja i ciągła potrzeba nowych wrażeń na początku dodaje kobiecie skrzydeł i wydaje się kombinacją idealną do stworzenia związku.
Nie trudno zrozumieć jak czuje się kobieta, która otwiera oczy po tak niezwykle zapowiadającym się początku. Gdy już nadchodzi schyłek, jest on związany z bardzo złym stanem zdrowia psychicznego kobiety. Można zdiagnozować tu cechy PTSD, stany depresyjne, inne stany chorobowe, które odbierają jej siły, by odejść. Wysoka intensywność związku wpływa na jej deprywację snu, co dodatkowo ułatwia psychopacie manipulację i kontrolę nad nią. Mężczyzna zrobi wszystko, by nie odchodziła od niego, będzie sprytnie manipulował nią by jeszcze bardziej zaburzać jej poczucie rzeczywistości. Zależy mu, by ona uznała, że zwariowała, że to z nią jest coś w nieporządku, a nie z nim. Dzieje się tak dlatego, że dla niego władza i kontrola nad innymi są priorytetem. Kobieta mylnie odczytuje jego próby zatrzymania jej jako dowód miłości. Jak podaje autorka, jego mózg jest jednak tak skonstruowany, by głównym celem w jego życiu była potrzeba dominacji i kontroli, a nie stworzenie więzi, nie jest on bowiem w ogóle do tego predysponowany. Nie doświadcza on całościowego spektrum emocji niezbędnych do stworzenia więzi. Bardzo wydaje się także interesujące, że jego komunikacja z drugim człowiekiem wydaje się z pozoru spójna. Wnikliwe badania pozwalają stwierdzić, że osoba ze zdiagnozowanym zaburzeniem ma zupełnie inną semantykę pojęć, także osiągnięcie zrozumienia z osobą niezaburzoną jest po prostu niemożliwe. Na poparcie faktu istnienia wad rozwojowych w budowie mózgu w książce jest podanych wiele mocnych i najnowszych badań naukowych. Dlatego też nie jest możliwe, żeby „psychopata” potrafił zbudować normalny związek. Sytuacja staję się jeszcze trudniejsza, jeśli para ma dzieci. O niezwykle trudnym losie ich potomków i kształtowaniu ich osobowości przy ojcu, u którego zdiagnozowano zaburzenie, można poczytać na końcu książki.
Kobieta, by uwolnić się z tak wyniszczającej relacji musi uświadomić sobie, że ma do czynienia z osobą zaburzoną. Jakkolwiek wydaje się to bolesne, jest kluczem przy wychodzeniu ze związku. Jest to krok podstawowy, by pozwolić na zakończenie związku. Nie pozawala jej jednak na to jej własna konstrukcja psychiczna. Jako osoba ufna w kontaktach z ludźmi, zaradna i nastawiona na rozwiązanie, nie przyjmuje do wiadomości, że związała się z psychopatą. Kobieta taka z natury nie poddaje się łatwo i w efekcie to właśnie ta cecha staje się przeszkodą w kończeniu związku. Sandra L. Brown podaje bardzo dużo przykładów, jak wyjść z takiego związku.
Ta niezwykła książka może okazać się bardzo pomocna dla terapeutów, gdyż pokazuje błędy przy braku rozpoznania psychopaty i symptomów pierwszych szkód, jakie są dokonywane u cierpiącej i niszczonej kobiety. Nie zapominajmy, że osoba z zaburzeniem psychopatycznym potrafi być tak czarująca dla otoczenia, że nawet terapeuci dają się wywieźć w pole. Autorka uwrażliwia na krzywdę i spustoszenie jakie sieją w kontaktach z drugą osobą i dzięki przeróżnym przykładom pokazuje jak im pomóc. Dzięki podanym strategiom uczy chronienia siebie, by nie stać się potencjalną ofiarą takiej jednostki, lub jej ponowną ofiarą, i pokazuje jak na nowo cieszyć się pełnią życia.
Agnieszka Djaczenko
Sandra L. Brown, Zakochane w psychopatach, Wydawnictwo Sensus